تا قبل از مواجه با روند افزایشی قیمت آهن آلات در بازار جهانی، تکلیف بازار داخلی ایران که مدتی است در شرایط پسابرجام و بطور غیر مستقیم متاثر از بازارهای صادراتی قرار گرفته، مشخص بود؛ اما به موازات شدت گرفتن سیاست‌های انقباضی چین در خصوص بازار فولاد این کشور و تأثیر آن بر بازارهای فولاد دنیا از جمله دریای سیاه که اهمیت ویژه ای برای بازار صادراتی ایران دارد.
بنظر میرسد بهانه کافی برای صعود قیمت آهن آلات در بازار داخلی فراهم شده باشد؛ لذا با شرایطی مواجه هستیم که تحلیل چشم انداز پیش روی بازار داخلی ایران کمی با ابهام مواجه است. برای درک بهتر شرایط پیش روی بازار کشور بنظر میرسد مؤثر ترین راه ممکن بررسی جداگانه متغیرهای تاثیرگذار بر این بازار و سپس بررسی برآیند آنها باشد.
عوامل موثر بازار بازار آهن آلات
سرما و فرا رسیدن فصل زمستان
یکی از شفاف ترین موضوعاتی که رابطه مستقیمی با تقاضای بازار داشته و تا حدودی سمت سوی کوتاه مدت بازار را قابل پیشبینی مینماید؛ بحث شرایط آب و هوایی کشور و تاثیر آن بر ساخت و ساز و نهایتا تقاضاست، بطور حتم در شرایط کنونی آب و هوایی که حداقل نیمی از کشور در مواجه با سرما و بارشهای فصلی قرار دارد؛ انتظار بهبود و یا حتی استمرار تقاضای معمول بازار کمی دور از واقعیت است؛ لذا این المان تاثیر بسزایی در نوسانات قیمت آهن آلات بازار ایفا خواهد نمود هر چند که کوتاه مدت باشد.
روند افزایشی قیمت آهن آلات و افزایش دلار
در زمانی نه چندان دور؛ بیلت پیشنهادی دریای سیاه با نرخ متوسط 460 الی 465 دلار به ازای هر تن با درنظر گرفتن دلار 3900 تومانی؛ حدود 1800 الی 1830 تومان به ازای هر کیلو و تقریبا همگام و معادل با نرخهای پیشنهادی فولادسازان شبه دولتی ما در بورس کالا بود. شرایط حاکم بر بازارهای جهانی اما اکنون تغییر کرده است، بطوریکه به موازات کاهش ارزش پول ملی و مواجه با دلار 4180 تومانی، متوسط نرخ بیلت دریای سیاه هم متأثر از بازار داخلی چین دستخوش تغییر شده و تا مرز 490 دلار به ازای هر تن رشد کرده است که با این حساب؛ حداقل نرخ ریالی معادل با آن برابر با 2000 تومان به ازای هر کیلو خواهد شد که تفاوت حدود کیلویی 200 الی 250 تومان کنونی قابل تامل بوده و احتمال تأثیر این تغییرات در بازار داخلی کشور غیر قابل کتمان است.
تاثیرات نرخ شمش
مکانیزم کنترلی نرخ شمش بر اساس مصوبه وزارت صمت مبنی بر ملاک قرار گرفتن نرخ پایه عرضه شمش فولادسازان دولتی بر اساس 89 درصد نرخ متوسط میلگرد
هر چند که این مصوبه بنا بر اذعان برخی از فعالان بالادستی با اشکالاتی توام بوده و از نظر آنها غیر قابل اجرایی است؛ اما آنچه که طی چند ماه گذشته و بنا بر رصد رفتار آنها دیده میشود؛ ظاهرا تا کنون ملزم به اجرای این مصوبه بوده و آنرا تا حدودی پیاده سازی نموده اند، بطوریکه با توجه به قیمتهای پیشنهادی و عرضه هایی که تا کنون انجام داده اند، این نکته کاملا مشهود و مشخص بوده است.
تاثیر کاهش تعرفه واردات شمش
مصوبه کاهش تعرفه واردات شمش از 15 به 5 درصد
آنچه از شواهد و گزارشات مشخص است؛ کاهش تعرفه های وارداتی شمش با توجه به قیمت آهن آلات بالاتر جهانی؛ افزایش دلار و ظرفیت‌های تولید مازاد و قابل توجه به نسبت تقاضای داخلی؛ خیلی در روند کاهشی قیمت آهن آلات تاثیر گذار نخواهد بود، چراکه روشن است علاوه بر دلایل یاد شده؛ ایران در حال حاضر ارائه دهنده یکی از ارزان قیمت ترین شمش تولیدی جهان در منطقه بوده بطوریکه اکنون در صدر خبرهای مبتنی بر این موضوع قرار دارد.
اما نکته ای که در خصوص کاهش تعرفه وارداتی این کالای مهم و اساسی دیده میشود؛ جلوگیری از بازارسازی های احتمالی فولادسازان داخلی با اهرم تعرفه وارداتی بالا بوده است که به اذعان صنایع پایین دستی بسیار مفید و موثر دیده میشود؛ وانگهی در حال حاضر و بنا بر نرخ آخرین عرضه، قیمتهای معامله شده پایین تر از نرخ جهانی بوده است. در حالیکه مخالفان این کاهش تعرفه وارداتی که عمدتا نمایندگان فولادسازان بالادستی هستند، با بزرگ نمایی امکان استفاده از یوزانس در خصوص واردات شمش با بهره کم، برای لغو این مصوبه تلاش می نمایند که با توجه به ابلاغ این مصوبه به گمرکات و اجرایی شدن آن، بنظر نمیرسد تلاش خیلی مهمی باشد.
بعنوان نتیجه گیری اینطور استنباط میشود که سرما یا کاهش تعرفه موضوعاتی نیستتد که تأثیرات قابل توجه و پایداری را در بازار و قیمت آهن آلات ایجاد نموده و یا بتوانند این تغییرات را حفظ نمایند؛ بحث مازاد عرضه هم مدتی است که تبدیل به موضوع یکنواختی شده بطوریکه نمیتواند تنها دلیل تغییرات پایدار قیمت آهن آلات باشد.
موانع پیشش روی افزایش قیمت آهن آلات
با این حساب و با توجه به پتانسیل افزایشی بازارهای جهانی در حال حاضر، همه نگاهها میبایست متوجه فولادسازان بزرگ کشور ما باشد؛ واقعیت غیر قابل کتمانی که با آن مواجه بوده و بنظر میرسد به شرایطی رسیده ایم که اکنون این فولادسازان بزرگ و شبه دولتی کشور ما هستند که نه تنها در بازار داخلی، بلکه در سمت و سوی بازارهای جهانی هم تعیین و تکلیف میکنند.
تنها گزینه بازدارنده نوسانات افزایشی قیمت آهن آلات در بازار کنونی کشور با توجه به پتانسیل افزایشی قیمت آهن آلات بازارهای جهانی، بنظر میرسد که مکانیزم کنترل قیمت آهن آلات وزارت صمت باشد، کما اینکه در عرضه چند روز پیش بورس کالا شاهد بودیم با وجود نرخ شمش CIS در حدود 1950 الی 2000 تومان؛ این کالا در بازار داخلی با نرخ 1800 تومان عرضه و معامله شد.
از آنجاییکه قیمت آهن آلات جهانی در شرایط کنونی به هر حال بالاتر از قیمت آهن آلات داخلی بوده و عرضه شمش تولیدکنندگان بخش خصوصی با توجه به محدودیت منابع قراضه آهن در کشور، به تنهایی نمیتواند در بلند مدت پاسخگوی تقاضای مصرف داخلی باشد. لذا بنظر میرسد که در نهایت همه راهها به برآیند تصمیم گیری در خصوص نحوه قیمت گذاری آتی و شرایط عرضه شمش فولادسازان شبه دولتی ما در بورس کالا در مواجه با دو سوی بازار خواهد بود.
از یک سو وضعیت افزایش قیمت آهن آلات بازارهای جهانی و افزایش اختلاف قیمت آهن آلات با بازار داخلی و از سوی دیگر فشار صنایع پایین دستی به پشتوانه دولت و یا بطور غیر مستقیم مجلس؛ نتیجه این برآیند تعیین کننده روند آتی بازار داخلی خواهد بود. مگر اینکه دلار عقب نشینی نموده و یا روند قیمت آهن آلات جهانی مجددا کاهشی گردد؛ که در اینصورت شرایط تغییر کرده و موضوع متفاوتی پیش رو خواهد بود.
